Zet corona noodzakelijke veranderingen in beweging?

Niemand weet hoe we uit de crisis komen. Zeker is wel dat er een hoop nieuwe vragen op ons afkomen. Een aantal maatschappelijke dossiers zal een duw krijgen – hopelijk in de goede richting. Je ziet het voorbeeld bij de voorwaarden die de politiek wil verbinden aan de steun aan bedrijven. Die moeten dan serieus verduurzamen.

Er zal in elk geval veel debat ontstaan als corona verdwenen is: hoe nu verder? Dat wordt de grote vraag. Pakken we dan door op een aantal veranderingen die zijn ingezet of laten we de bal weer terugrollen?

 

Het momentum is bepalend

Of de vaak broodnodige vernieuwing slaagt, hangt van meerdere factoren af. Vooral het momentum is bepalend. Het voordeel van een crisis is dat noodgedwongen al een aantal stappen of stapjes is gezet. Als dat dan werkt, hoef je daar niemand meer van te overtuigen.

Neem thuiswerken. Jarenlang zeiden tegenstanders dat het niet kon, dat face-to-face-contact onmisbaar was. Daar is men nu een stuk genuanceerder over. Veel bedrijven en werknemers hebben de afgelopen maanden ontdekt dat het heel goed kan, met werken in de cloud en videovergaderen.

 

Vloeken in de kerk

Wat mij in de academische wereld al jaren een doorn in het oog is, is dat wetenschappers eindeloos de aardbol over vliegen naar congressen en conferenties. Ik weet wel dat het prettig is elkaar te ontmoeten en te discussiëren. Maar naar mijn inschatting is 70 procent van die evenementen en reizen volstrekt overbodig.

Dat was vloeken in de kerk als je dat zei. Nu zie je dat zelfs de Academy of Management uit de VS haar wereldcongres dit jaar wegens corona niet door laat gaan – al hebben ze die knoop heel laat doorgehakt. Nu komen ze uit op online presentaties. Terwijl dat al tien jaar geleden ingevoerd had kunnen worden. Veel congresactiviteit kun je perfect – en misschien zelfs beter – digitaal organiseren. Maar er was kennelijk een crisis voor nodig om in beweging te komen.

 

Ervaring uit de eerste hand

Vernieuwing bewijst zich in zo’n geval onmiddellijk. Als veranderaar hoef je geen grote groepen meer te overtuigen. Men heeft er noodgedwongen meteen uit de eerste hand ervaring mee. Veranderingen die al in die fase zijn aanbeland of waar al meerdere versies van zijn uitgeprobeerd, hebben een grote kans dat erop doorgepakt gaat worden. Groter dan bij innovaties die nu nog heel erg embryonaal zijn.

Als er in de crisis al improviserend een nieuwe, ‘werkzame’ brug is gebouwd, vermindert de neiging om de oude brug weer te gaan gebruiken of zelfs te herbouwen. In elk geval ligt dan de bewijslast bij degene die dat toch per se wil.

 

Evolutionaire bril

Je kunt veranderingen in organisaties door een evolutionaire bril bekijken. Elke improvisatie of vernieuwing vat je dan op als een ‘variatie’. Variaties die al in meer of mindere mate ‘ingeselecteerd’ zijn – zoals die nieuwe bruggen van zojuist – hebben een grotere kans te overleven dan volledig nieuwe variaties die nog geen draagvlak hebben en nog niet begrepen worden.

Maar eerlijk is eerlijk: de verwachtingen van veel mensen over de nieuwe, betere wereld dankzij het inzicht dat corona de mensheid oplevert, zijn wel erg hooggespannen. Daar moeten we realistisch over zijn. Er bestaan ook heel veel krachten die de status quo van vóór de crisis graag in stand houden. Die hebben veel te veel te verliezen. Maatschappelijk, politiek en economisch.

 

Polarisatie of saamhorigheid?

We gaan een periode met veel debat tegemoet. Hopelijk niet met te veel polarisatie en strijd. Ik hoop dat we geleerd hebben dat die mechanismen niet behulpzaam zijn. Dat we vasthouden aan de saamhorigheid en de terugkeer van het ‘redelijke midden’ die we bij het begin van de crisis ervoeren.

De manier waarop social media als Twitter en Snapchat sinds kort omgaan met ongenuanceerde berichten, bijvoorbeeld van Donald Trump, geeft hoop. Die vertalen de maatschappelijke onderstroom om deze vernieuwing door te zetten. Het zal interessant zijn om te zien of Facebook dat voorbeeld volgt en of het grote publiek zich van Facebook afkeert als het dat niet doet. But don’t hold your breath.

“Als er al een nieuwe brug ligt, waarom zou je dan de oude herbouwen”

Geschreven door Woody van Olffende feitenfluisteraar

Terug